De Arbeidstijdenwet (ATW) is een complex geheel van regels die de maximale werktijden en minimale rusttijden van werknemers bepalen. In de Arbeidstijdenwet staat hoeveel uren werknemers in een bepaalde periode mogen werken en hoeveel tijd ze recht hebben op pauze of rust. Daarnaast zijn er extra normen voor nachtarbeid, werken op zondag en oproepdiensten (consignatie). De Arbeidstijdenwet geldt voor iedereen vanaf 18 jaar die voor een werkgever werkt, dus ook voor uitzendkrachten, gedetacheerden en stagiairs. Maar ook voor jeugdige werknemers van 16 en 17 jaar, waarvoor aanvullende regels gelden.
Maximum arbeidstijden
Per dienst mag er niet meer arbeid worden verricht dan 12 uur. Per week is de maximale werktijd 60 uur. Maar over een langere periode gezien, namelijk per 16 aaneengesloten weken, mag er niet meer dan gemiddeld 48 uur arbeid worden verricht.
Minimum rusttijden
Iedere 24 uur is er een dagelijkse minimum rusttijd vereist van 11 uur aaneengesloten rust. Deze rustperiode mag 1x per periode van 7 x 24 uur worden ingekort tot minimaal 8 uur. Dit is alleen toegestaan als de aard van de arbeid of de bedrijfsomstandigheden dit met zich meebrengen.
In iedere periode van 7×24 uur is er minimaal 36 uur wekelijkse onafgebroken rust noodzakelijk. Indien deze rustperiode niet aanwezig is, dan moet er in de periode van 14×24 uur sprake zijn van minimaal 72 uur aaneengesloten rust. Deze rustperiode van 72 uur mag eventueel worden opgesplitst in perioden van minimaal 32 uur. Feitelijk betekent dit dat het mogelijk is om 11 dagen achterelkaar te werken, zonder dat deze norm wordt overtreden.
Voor rust na een nachtdienst, gelden er uiteraard aanvullende normen. Voor iedere nachtdienst die eindigt na 02.00 uur is er een onafgebroken rust nodig van 14 uur nadat de dienst is geëindigd. Deze mag net zoals bij de dagelijkse rust, niet meer dan 1x worden ingekort tot minimaal 8 uur in iedere periode van 7 x 24 uur. Daarnaast is het bij een reeks van nachtdiensten (3 of meer) noodzakelijk dat er een onafgebroken rustperiode volgt van minimaal 46 uur.
Pauzes
Volgens de Arbeidstijdenwet moet een pauze minimaal 15 minuten duren en moet tevens de dienst onderbreken. Als er tijdens een dienst meer dan 5,5 uur wordt gewerkt dan moet er sprake zijn van minimaal 30 minuten pauze. Deze pauzetijd mag worden gesplitst in 2 x 15 minuten. Als tijdens de dienst meer dan 10 uur wordt gewerkt, dan moet de dienst minimaal worden onderbroken door 45 minuten pauze, eventueel op te splitsen in 3 x 15 minuten. Bij collectieve regeling mag de pauze worden ingekort tot 15 minuten.
Nachtdiensten
Maximum aantal nachtdiensten
De werknemer mag niet meer dan 7 achtereenvolgende diensten werken waarin 1 of meer nachtdiensten voorkomen. Over 16 weken mag de medewerker niet meer dan 36 nachtdiensten draaien die na 02:00 uur eindigen.
Maximum arbeidstijden nachtdiensten
Tijdens een nachtdienst mag maximaal 10 uur arbeid worden verricht. Onder bepaalde voorwaarden mag deze worden verlengd tot 12 uur arbeid per nachtdienst.